朱元璋作联与臣民同乐 — CHU NGUYÊN CHƯƠNG — LÀM CÂU ĐÔI VUI CÙNG THẦN DÂN

传说明朝开国皇帝朱元璋颇有才气，尤其喜欢写对子。于是，朝里的大臣也借联句来恭维他。

一天，朱元璋到大学士陶安家中私访。陶安不知道，正在睡觉。一听皇上驾到，连忙起身，无奈皇帝已到床边。陶安慌忙下跪，口道:“ 臣罪该万死，吾皇驾到，未曾远迎。”朱元璋一看他用书作枕，便作了一联：

枕耽典籍，与许多圣贤并头；

又说“你若对出下联，朕便饶了你。”

陶安叩头称谢。看见朱元璋手拿一把画着山水的折扇，急中生智，随即道：

扇画江山，有一统乾坤在手。

果然这下联把这皇帝给乐坏了，也免却了陶安的不敬之罪。

还有一次，朱元璋心血来潮，便微服私访，了解民情。他来到一处集镇上，这里的繁荣使他十分高兴。这时，恰好碰到一个卖藕的农夫。此人虽然和其他小贩一样沿街叫卖，但长得模样清秀，举止斯文，不像个长久干活的农民。于是朱元璋就拉住这位农夫，开口便道：

一弯西子臂

这农夫想了一想，居然口中念道:

七窍比干心。

朱元璋听了一阵惊奇，想自己用战国美人西施的手臂比喻这藕洁白鲜嫩，而这农夫的对语却以商纣王的名臣比干的心，巧拟藕孔的灵窍纯净。对得十分工整，而且很让人回味。

后来朱元璋打听到，这农夫原来是个秀才，只因家里贫困，且妻子又生病在家，只得出来做些买卖度日。朱元璋因为一时惜才，又为了显出他这个皇帝爱民如子，便将农夫带到朝廷，让他做了一个小官，使他过上了安定的生活。

Tương truyền Hoàng đế khai quốc triều Minh Chu Nguyên Chương rất có tài, đặc biệt là rất thích viết câu đối. Thế là các đại thần trong triều cũng mượn câu đối để lấy lòng vua.

Một hôm, Chu Nguyên Chương đến thăm nhà đại học sĩ Đào An. Đào An không hay biết, đang nằm ngủ. Vừa nghe Hoàng thượng đến, vội nhỏm dậy, có điều Hoàng đế đã đến bên giường. Đào An hốt hoảng quỳ xuống, nói: “Thần tội đáng muôn chết, Hoàng thượng giá đáo, chưa kịp nghênh đón từ xa.” Chu Nguyên Chương vừa nhìn thấy ông ta lấy sách làm gối, liền làm một vế đối:

Chẩm đam điển tịch, dữ hứa đa thánh hiền bính đầu;

(Đầu gối sách vở, ngang tầm với những bậc thánh hiền)

Lại nói: “Nếu như khanh có thể đối được vế sau, trẫm sẽ tha tội cho khanh.”

Đào An khấu đầu cảm tạ. Nhìn thấy Chu Nguyên Chương tay cầm một cây quạt xếp có vẽ tranh sơn thủy, trong lúc nguy khốn bỗng nhiên sáng suốt, lập tức ứng đối:

Phiến họa giang sơn, hữu nhất thống càn khôn tại thủ.

(Quạt vẽ núi sông, trong tay có đất trời một mối)

Quả nhiên vế đối này khiến Hoàng đế rất vui, cũng miễn tội bất kính cho Đào An.

Lại một lần nọ, Chu Nguyên Chương hứng thú dâng trào, bèn cải trang vi hành, tìm hiểu dân tình. Ông đến một khu chợ, sự phồn vinh ở đây khiến ông vô cùng phấn khởi. Lúc này, vừa khéo gặp một nông dân bán củ sen. Người này mặc dù cũng đứng bên đường rao bán như những tiểu thương khác, nhưng dáng dấp thanh tú, cử chỉ nho nhã, không giống một nông dân thường xuyên làm lụng. Thế là Chu Nguyên Chương liền kéo người nông dân này lại, nói:

Nhất loan Tây Tử tý;

Người nông dân này suy nghĩ một lát, lại đọc:

Thất khiếu Tỷ Can tâm.

Chu Nguyên Chương nghe xong vô cùng kinh ngạc, nghĩ rằng mình định lấy cánh tay của người đẹp Tây Thi thời Chiến Quốc để ví với củ sen trắng sạch nõn nà, còn câu đối của người nông dân này lại lấy trái tim của Tỷ Can – danh thần của Trụ Vương đời Thương, khéo léo ví với linh khiếu trong sạch của lỗ rỗng củ sen. Đối rất chỉnh, hơn nữa còn khiến người ta phải suy ngẫm.

Về sau Chu Nguyên Chương dò hỏi được, người nông dân này vốn là một tú tài, chỉ vì trong nhà nghèo túng, hơn nữa vợ lại mắc bệnh ở nhà, đành phải ra buôn bán kiếm sống qua ngày. Chu Nguyên Chương vì nhất thời tiếc tài, còn vì để thể hiện lòng yêu dân như con của một vị hoàng đế, bèn đưa người nông dân này vào triều, cho anh làm một chức quan nhỏ, để anh có cuộc sống yên ổn.