大叻 — ĐÀ LẠT

大叻市是林同省的省会，地处越南南方西原地区的林同高原，海拔1500米。到大叻可以乘飞机，也可以坐汽车，交通很便利。从胡志明市去大叻，沿20号公路往北，行程293公里。汽车穿过辽阔的丛林和像胶园，再沿着弯弯曲曲的山间公路前行。公路一侧是被劈开的崖壁，一侧是长满松杉的深壑，汽车就像是在松杉的绿梢上飞过。从东部沿海的藩朗沿11号公路往西，101公里，就到了大叻市。

大叻是一个年轻的高原城市。100多年前，这里还是一片荒凉，只居住着几户少数民族人家。当法国殖民者侵入越南南部后，一些爱国士大夫向山林地疏散，逐步深入到大叻地区。他们看到大叻的地理形势很好，就在这里建立起抗法根据地。后来，法国殖民者还是占领了大叻，并计划利用这里优越的天然条件，把大叻修建成殖民者在越南的“小巴黎”。法国殖民者从平原地区强迫大批劳工到大叻，为他们在荒原上开山劈岭，修桥铺路，建筑城市街道。从此以后，大叻有了铁路、公路、飞机场，有了水电站、高楼大厦、经济作物种植园、畜牧场等等。于是，在这高原上出现了一座现代化的美丽城市。当地人有几句歌谣说:“仰望巍峨的大叻，白骨铺成的街道，鲜血染透的大路。”这几句歌谣，深刻地表明，大叻的形成和发展，都是劳动人民血汗的结晶。

大叻市除了商业区的几条繁华街道上的房屋比较整齐拥挤外，其它马路都是随着山坡开辟的宽阔林荫大道。法国殖民者和有权有势的达贵人们的华丽别墅，分布在这些大道两边的园林之中。

大叻的气候很好，四季如春，全年平均温度为摄氏19度，是越南著名的春城。5月份最热，温度最高才摄氏20度；最冷的1月份，平均温度为摄氏17度。此地雨水充足，年降雨为1755毫米。土地肥沃，土壤呈红色，适合各种温带作物生长。大叻所产的蔬菜，品种多，产量高，在胡志明市菜市场占有很大的优势。它的蔬菜种籽销往越南全国各地。此外，大叻还盛产葡萄、苹果、柿子、梨等多种水果，气味芬芳浓郁的茶叶和其他各种经济作物也都有种植。

大叻又是一座鲜艳的花城。从街边的人工园林到野外的自然林，四季鸟语花香，处处姹紫嫣红。特别是随处生长的红玫瑰、白玫瑰，花朵大如海碗，花瓣厚如绫绒。菊花的品种也很多，花朵五颜六色，十分惹人喜爱。每年2、3月份，樱花怒放，满城灿烂。冬春时节，有梅花傲放枝头，一派蓬蓬勃勃的景象。此地的松林，久负盛名。市区周围是一片片常年青翠的松林，空气清新，松涛绕耳。

大叻有春香湖、叹息湖、芝陵湖等胜景。春香湖旧称大湖或大叻湖，在大叻市中心。湖四周长5公里，周围是连绵起伏、青葱翠绿的松坡，松林深处，掩映着玲珑多姿的别墅。这里风光宜人，是消夏纳凉的好地方。叹息湖环境清幽，松涛阵阵，动人遐思。传说有一少女，与情人宿愿难谐，投水自尽，葬于湖边，因此得名为叹息湖。

大叻有甘漓、庞古、天梯、金泉等著名的瀑布。甘漓瀑布在大叻市南面2公里处，从崖壁飞泻而下，号称奇观。庞古瀑布距大叻区50公里，落差40米。瀑布就像5条白龙，从天而降，如雷霆万钧，奔腾澎湃，喷雪飞银，甚为壮观。天梯瀑在距大叻9公里的多福，瀑布呈梯形，分13叠从天而降，每叠高两丈，叠叠成池，可池中游泳。金泉瀑布是大叻水电站所在地，位于市区以北17公里。瀑布呈梯形，流向水电站，长达3公里之遥。

Thành phố Đà Lạt là tỉnh lị của tỉnh Lâm Đồng, nằm trên cao nguyên Lâm Đồng thuộc khu vực Tây Nguyên phía Nam Việt Nam, cao 1500m so với mực nước biển. Đến Đà Lạt có thể đáp máy bay, cũng có thể đi xe hơi, giao thông rất thuận tiện. Từ Thành phố Hồ Chí Minh đi Đà Lạt, men theo đường quốc lộ số 20, hành trình 293km. Xe hơi xuyên qua rừng cây và vườn cao su rộng lớn, sau đó lại men theo con đường lớn ngoằn ngoèo giữa núi. Một bên đường là vách núi bị xẻ đôi, bên kia là một vực sâu mọc đầy những cây thông, cây samu, xe như đang bay qua những ngọn xanh của thông, samu vậy. Từ Phan Rang ở duyên hải phía đông men theo quốc lộ 11 về phía Tây 101 km là đến thành phố Đà Lạt.

Đà Lạt là một thành phố cao nguyên trẻ. Hơn 100 năm trước, nơi đây vẫn còn là một vùng hoang vắng, chỉ có vài hộ dân tộc thiểu số cư trú. Sau khi thực dân Pháp xâm lược miền Nam Việt Nam, một số sĩ phu yêu nước sơ tán vào rừng núi, dần dần đi sâu vào khu vực Đà Lạt. Họ thấy địa thế Đà Lạt rất tốt, liền xây dựng căn cứ chống Pháp tại đây. Sau này, thực dân Pháp vẫn chiếm được Đà Lạt, còn vạch kế hoạch lợi dụng điều kiện thiên nhiên ưu thế nơi này, xây dựng Đà Lạt thành “Pari thu nhỏ” của bọn thực dân ở Việt Nam. Thực dân Pháp cưỡng ép một số lượng lớn lao động từ khu vực đồng bằng đến Đà Lạt, mở non bạt núi, làm cầu đắp đường, xây dựng đường phố trên cao nguyên hoang vu cho chúng. Từ đó về sau, Đà Lạt đã có đường sắt, đường quốc lộ, sân bay, có trạm thủy điện, nhà cao tầng, vườn trồng cây công nghiệp, trại gia súc… Vậy là, trên cao nguyên này đã xuất hiện một thành phố xinh đẹp hiện đại. Người dân địa phương có vài câu ca dao rằng: “Ngước nhìn Đà Lạt nguy nga, phố trải xương trắng, đường pha máu người”. Mấy câu ca dao này đã thể hiện sâu sắc rằng, sự hình thành và phát triển của Đà Lạt đều là kết tinh từ mồ hôi xương máu của người dân lao động.

Thành phố Đà Lạt ngoài vài ngôi nhà trên con phố sầm uất trong khu thương mại là tương đối san sát chỉnh chu, những con đường khác đều là những con đường thênh thang rợp bóng cây dọc theo sườn núi. Những biệt thự hoa lệ của bọn quan lại có quyền thế và thực dân Pháp rải rác giữa rừng cây hai bên những con đường lớn này.

Khí hậu Đà Lạt rất tuyệt, bốn mùa là mùa xuân, nhiệt độ trung bình năm là 190C, là thành phố mùa xuân nổi tiếng của Việt Nam. Tháng 5 là tháng nóng nhất, nhiệt độ cao nhất mới 200C; lạnh nhất là tháng 1, nhiệt độ trung bình là 170C. Nơi đây lượng mưa rất dồi dào, lượng mưa mỗi năm là 1755 mm. Đất đai màu mỡ, đất có màu đỏ, thích hợp cho sự sinh trưởng các loại cây ôn đới. Các loại rau Đà Lạt sản xuất có nhiều chủng loại, sản lượng cao, chiếm ưu thế rất lớn trên thị trường rau xanh của Thành phố Hồ Chí Minh. Các loại hạt giống rau của Đà Lạt được bán đến các vùng toàn Việt Nam. Ngoài ra, Đà Lạt còn sản xuất rất nhiều trái cây như nho, táo, hồng, lê…, lá trà với hương vị đậm đà và các loại cây công nghiệp khác cũng được trồng tại đây.

Đà Lạt còn là một thành phố hoa diễm lệ. Từ những khu vườn nhân tạo bên đường cho đến rừng tự nhiên hoang dã, bốn mùa hoa ngát chim ca, nơi nơi rực rỡ muôn màu. Đặc biệt là những cây hoa hồng đỏ, hoa hồng trắng mọc khắp nơi, đóa hoa to bằng cái bát lớn, cánh hoa dày như nhung. Hoa cúc cũng có rất nhiều loại, hoa khoe sắc đủ màu, được mọi người yêu thích. Cứ vào tháng 2, tháng 3 hàng năm, hoa anh đào nở rộ, rực rỡ khắp thành phố. Vào tiết đông xuân, hoa mai e ấp đầu cành, một cảnh tượng tràn đầy sức sống. Rừng thông nơi đây nổi tiếng xưa nay. Quanh khu vực thành phố là từng mảng rừng thông xanh tốt quanh năm, không khí trong lành, thông reo vi vút.

Đà Lạt có những thắng cảnh như hồ Xuân Hương, hồ Than Thở, hồ Chi Lăng… Hồ Xuân Hương tên cũ là Đại Hồ hay hồ Đà Lạt, nằm ngay trung tâm thành phố Đà lạt. Chu vi hồ dài 5 km, xung quanh là đồi thông xanh thẫm chập chùng, sâu trong rừng thông thấp thoáng những ngôi biệt thự nên thơ đủ kiểu. Nơi đây cảnh đẹp mê hồn, là nơi lý tưởng để hóng gió nghỉ mát. Hồ Than Thở khung cảnh thanh tĩnh, thông reo từng hồi, khiến lòng người suy tưởng. Theo truyền thuyết có một người con gái vì không thực hiện được ước nguyện chung sống với người mình yêu nên nhảy xuống sông tự vẫn, được mai táng bên hồ, do đó mà có tên là hồ Than Thở.

Đà Lạt có các thác nổi tiếng như thác Cam Ly, thác Pongour, thác Thiên Thai, thác Suối Vàng… Thác Cam Ly cách thành phố Đà Lạt 2 km về phía Nam, thác đổ từ vách núi xuống, được gọi là một kì quan. Thác Pongour cách khu vực thành phố Đà Lạt hơn 50 km, đổ xuống ở độ cao 40 m. Thác giống như 5 con bạch long từ trên trời bay xuống, ầm ầm trút nước, ào ạt tuôn trào, tung tóe bọt nước, tráng lệ vô cùng. Thác Thiên Thai nằm ở thị trấn Đa Phúc cách Đà Lạt 9 km, thác có hình chiếc thang, phân làm 13 nấc đổ từ trên cao xuống, mỗi nấc cao hai trượng, lớp lớp tạo thành hồ, có thể bơi được. Thác Suối Vàng là nơi có trạm thủy điện của Đà Lạt, cách 17 km về phía Bắc thành phố. Thác hình bậc thang, chảy về trạm thủy điện, dài đến 3 km.

Ngọc Phương (st và dịch)