夏朝是中国第一个奴隶制国家。它的建立,标志着世袭制在中国的确立。从此以后,“普天之下皆王土,率土之滨共王臣”,被儒家学派涂上了一层深厚粉饰,具有浓郁神话色彩的首领“禅让”制终于退出了历史舞台。代替它的世袭制,在以后的发展中日趋完善,在中国这块土壤上扎根几千年而不衰。历史长河滔滔,也冲刷出了许多属于它的悲壮的浪花。
Triều Hạ là nhà nước thuộc chế độ nô lệ đầu tiên của Trung Quốc. Sự thành lập của nó đã đánh dấu sự xác lập chế độ thế tập (cha truyền con nối) ở Trung Quốc. Từ đó về sau, “Phổ thiên chi hạ giai vương thổ, suất thổ chi tân cộng vương thần” (dưới khắp vòm trời đều là đất của vua, người trong nước đều là bề tôi của vua), chế độ thủ lĩnh “thiện nhượng” (nhường ngôi) mang đậm màu sắc thần thoại, được học phái Nho gia ra sức tô vẽ, cuối cùng đã lui khỏi vũ đài lịch sử. Chế độ thế tập thay thế nó ngày càng hoàn thiện hơn trong quá trình phát triển về sau, đã bén rễ trên mảnh đất Trung Quốc suốt mấy ngàn năm không suy yếu. Trên dòng sông dài cuồn cuộn của lịch sử, cũng đã bắn lên rất nhiều con sóng bi tráng của nó.
重整父业—大禹治水
Chấn chỉnh lại sự nghiệp của cha – Đại Vũ trị thuỷ
夏族,姒姓,是居住中原的古老部落,大概首先活动在陕晋一带,从西向东发展,逐渐迁徙定居到伊洛河汾地区。
Dân tộc Hạ có họ là Tự, là một bộ lạc lâu đời cư trú ở Trung Nguyên, đại khái hoạt động đầu tiên ở một dải Thiểm Tấn (Thiểm Tây, Sơn Tây), phát triển từ Tây sang Đông, dần dần di dời định cư ở khu vực các sông Y, Lạc, Hà, Phần.
夏族最后定居在豫西、晋南一带,伊水洛水之间是他们活动的中心。
Dân tộc Hạ định cư cuối cùng ở một dải Dự Tây (phía Tây Hà Nam), Tấn Nam (phía Nam Sơn Tây), giữa vùng sông Y, sông Lạc là trung tâm hoạt động của họ.
夏建国以后,受游牧部落习俗的影响,夏都城多次迁移。据《石竹本书纪年》记载:禹都阳城(今河南登封),太康居斟XX,相居帝丘,杼居原,又自原迁老邱,孔甲居西河。桀夏居斟XX。从地理范围看,总的趋势是从豫西向豫东发展。
Sau khi nhà Hạ dựng nước, chịu ảnh hưởng bởi tập tục của bộ lạc du mục, đô thành nhà Hạ nhiều lần di dời. Theo “Thạch trúc bản thư kỷ niên” ghi chép: Vũ định đô ở Dương Thành (nay là Đăng Phong, Hà Nam), Thái Khang ở Châm Tuần, Tướng ở Đế Khâu, Trữ ở Nguyên, lại tự nguyện dời đến Lão Khâu, Khổng Giáp ở Tây Hà. Kiệt Hạ ở Châm Tuần. Xét từ phạm vi địa lý, xu thế chung là phát triển từ Dự Tây sang Dự Đông.
到夏朝末年,夏人活动范围扩大,有“夏桀之居,左河济,右太华,伊阙在其南,羊肠在其北”之说,今山西、河南、河北、山东一些地区都成了夏人活动之地。
Đến cuối triều Hạ, phạm vi hoạt động của người tộc Hạ được mở rộng, có cách nói “Hạ Kiệt chi cư, tả Hà Tế, hữu Thái Hoa, Y Khuyết tại kỳ Nam, Dương Trường tại kỳ Bắc” (Nơi ở của Hạ Kiệt, bên trái có Hà Tế, bên phải có Thái Hoa, Y Khuyết ở phía Nam, Dương Trường ở phía Bắc), một số vùng như Sơn Tây, Hà Nam, Hà Bắc, Sơn Đông ngày nay đều trở thành nơi hoạt động của người tộc Hạ.
夏代的世系,在禹以后比较清楚,在此以前,只能追溯到鲧。
Các thế hệ đời Hạ, sau vua Vũ thì tương đối rõ ràng, trước đó chỉ có thể truy ngược đến đời Cổn.
鲧是禹的父亲,各书所记相同,无疑应是可信的。鲧所生存的时代,正处于原始社会末朝,也就是从原始社会向阶级社会过渡的大变革时期。
Cổn là cha của Vũ, các sách đều ghi chép giống nhau, rất đáng tin, không còn nghi ngờ gì nữa. Thời mà Cổn sống nhằm vào cuối thời kỳ xã hội nguyên thủy, cũng chính là thời kỳ quá độ từ xã hội nguyên thủy sang xã hội giai cấp.
鲧是这个时代的一位英雄,然而他却是一位失败了的英雄。他曾接受尧的任命,负责治理洪水。他试图用筑堤挡水的办法治水,但堤坝倒塌,反而造成了更大的水患,治了9年也没有成绩。相传舜摄政以后曾视察治水情况,“行视鲧之治水无状,乃殛鲧于羽山以死”。
Cổn là một vị anh hùng của thời đại này, nhưng ông lại là một vị anh hùng thất bại. Ông đã từng nhận lệnh của Nghiêu phụ trách việc trị lũ. Ông đã thử dùng biện pháp đắp đê chắn nước để trị thủy. Nhưng đê bị sụp, ngược lại, còn gây nên nạn lụt lớn hơn, trị thủy suốt 9 năm cũng không có kết quả. Tương truyền, sau khi Thuấn nhiếp chính, đã từng xem xét tình hình trị thủy, “hành thị Cổn chi trị thủy vô trạng, nãi cức Cổn ư Vũ Sơn dĩ tử” (đi xem xét tình trạng trị thủy của Cổn, bèn xử Cổn chết ở núi Vũ Sơn).
虽然鲧治水的事业,没有最后完成,但也有不可磨灭的功绩。而治水所以没有完成,其责任也不能完全归之于鲧。即使从流传下来的关于治水的整个传说故事来看,也应该有这样一个分析:虽然鲧的治水失败了,禹的治水成功了,但禹的成功也离不开鲧。因为禹治水并不是另起炉灶,而是“继鲧之业”,是“篡就前绪,遂成考功”。
Tuy sự nghiệp trị thủy của Cổn chưa có kết quả sau cùng, nhưng cũng có công lao không thể xóa nhòa. Còn việc trị thủy sở dĩ chưa hoàn thành, trách nhiệm đó cũng không thể hoàn toàn quy cho Cổn. Cho dù xét cả câu chuyện truyền thuyết về việc trị thủy được lưu truyền lại, cũng nên có sự phân tích như sau: Tuy việc trị thủy của Cổn thất bại, việc trị thủy của Vũ thành công, nhưng sự thành công của Vũ cũng không tách rời khỏi Cổn. Bởi vì Vũ trị thủy hoàn toàn không phải là làm lại từ đầu mà là “kế thừa sự nghiệp của Cổn”, là “soạn tựu tiền tự, trục thành khảo công” (sửa chữa, hoàn chỉnh sự nghiệp của người đi trước, dần dần hoàn thành công trạng của người cha quá cố).
禹在历史上的主要功绩就是治水。在他的父亲鲧治水失败而被放逐羽山死后,作为惩罚性质,禹接替了他父亲治理洪水的艰巨任务。禹联合了共工氏和伯益、后稷等许多部落,共同向洪水展开了大规模的斗争。
Công lao chủ yếu của Vũ trong lịch sử là trị thủy. Sau khi cha ông là Cổn trị thủy thất bại, bị đày đến Vũ Sơn mà chết, mang tính chất trừng phạt, Vũ thay thế nhiệm vụ gian nan của cha ông là trị lũ. Vũ đã liên hiệp rất nhiều bộ lạc như Cộng Công thị và Bá Ích, Hậu Tắc…, cùng mở cuộc đấu tranh quy mô lớn với lũ lụt.
禹总结了鲧治水失败的经验教训,放弃了筑堤堵水的办法,改用疏导的办法,终于制服了洪水。应该注意的是,禹治水成功和鲧治水的失败,这主要并不是因为他们二人才能的大小不同,这件事情表明,在鲧的时候,社会生产力还比较低下,人们征服自然的能力还不强,到了禹的时候,社会生产力已经发展到一个新的水平,人们战胜自然的能力也就加强了。大禹治水的成功,促进了农业生产的发展,农业的发展又促进了手工业和交换的发展。从而加速了原始公社制度的瓦解,为向奴隶社会的过渡创造了物质条件。
Vũ đã tổng kết bài học và kinh nghiệm về sự thất bại trong trị thủy của Cổn, bỏ biện pháp đắp đê ngăn nước, đổi sang dùng biện pháp khơi thông, cuối cùng đã khắc chế được lũ lụt. Điều đáng chú ý là sự thành công của Vũ và sự thất bại của Cổn trong trị thủy chủ yếu không hẳn là vì sự khác nhau về mức độ tài năng giữa hai người họ, sự việc này đã nói rõ vào thời của Cổn, sức sản xuất xã hội còn tương đối thấp, khả năng chinh phục tự nhiên của con người còn chưa cao, đến thời của Vũ, sức sản xuất xã hội đã phát triển sang một trình độ mới, khả năng chiến thắng tự nhiên của con người cũng tăng cao. Sự thành công trong trị thủy của Đại Vũ đã thúc đẩy sự phát triển của sản xuất nông nghiệp, sự phát triển của nông nghiệp lại thúc đẩy sự phát triển của thủ công nghiệp và sự trao đổi, từ đó đã đẩy nhanh sự tan rã của chế độ công xã nguyên thủy, tạo điều kiện vật chất cho sự quá độ sang xã hội nô lệ.
暗等诈谋—递嬗权力
Bày mưu tính kế – Chuyển giao quyền lực:
从我们今天的历史主义观点看,禹作为跨越文明时代门槛的伟人,其卓越杰出之处,不仅表现在他治水事业中的公而忘私、艰苦奋斗,而且表现在运用诈谋巩固了自己的地位,为夏王朝建立奠定了基础。他的贪欲和权势欲顺应了时代发展的潮流,是历史发展的杠杆。
Nhìn từ quan điểm chủ nghĩa lịch sử của chúng ta hiện nay, Vũ là một vĩ nhân đã bước qua ngưỡng cửa của thời đại văn minh, điểm siêu việt , kiệt xuất của ông không chỉ biểu hiện ở sự gian khổ phấn đấu, vì công quên tư trong sự nghiệp trị thủy, mà còn biểu hiện ở việc ông đã vận dụng mưu kế để củng cố địa vị của mình, đặt nền móng cho việc xây dựng vương triều nhà Hạ. Tham vọng và sự ham thích quyền thế của ông đã thuận với trào lưu phát triển của thời đại, là đòn bẩy cho sự phát triển của lịch sử.
那么,禹又是怎样一步步地表露他的诈谋并最终夺得了权势的呢?
Vậy Vũ đã từng bước biểu lộ mưu đồ của ông đồng thời cuối cùng đoạt lấy quyền như thế nào?
在鲸被舜放逐诛杀之后,禹审时度势,用极大的毅力压抑了自己的不满与怨恨,反而更恭谨地侍奉舜,博得了舜的欢心,被任命为司空,担负主持治水的重要任务。
Sau khi Cổn bị Thuấn lưu đày và giết chết, Vũ hiểu biết thời thế đã dùng nghị lực mạnh mẽ để đè nén sự bất mãn và oán hận của mình, ngược lại còn phục vụ Thuấn một cách cung kính và cẩn thận hơn, khiến cho Thuấn rất hài lòng, được nhậm chức Tư không, đảm đương nhiệm vụ quan trọng là lo việc trị thủy.
禹在影响和权力达到一定程度的时候,便开始与舜对抗。据《史记·夏本记》记载,禹曾用离别妻、子,外出治水,“以故能成水土功”的业绩自诩,并以此回绝舜对他漫游淫乐行为的批评。禹既要利用舜的威望以扩展自己的势力,又要排斥异己,削弱舜的势力,从而达到取舜之权位而代之的目的。禹的诈谋应是卓有成效的。泉陶是舜的时代的一位重要人物,他虽然驳难过禹的言论,但终究还是被禹拉拢利用,作为主持刑罚的“士”。在舜的后期,禹的地位可谓是一人之下,万人之上了。
Khi sức ảnh hưởng và quyền lực đạt đến một mức độ nhất định, Vũ bèn bắt đầu chống đối Thuấn. Theo “Sử ký – Hạ bản ký” ghi chép, Vũ đã từng rời xa vợ, con để ra ngoài trị Thủy, tự khen công trạng, “dĩ cố năng thành thủy thổ công” (vì thế mà có thể hàon thành công lao thủy thổ) của mình, đồng thời lấy đó để phủ nhận việc Thuấn phê bình hành vi dạo chơi, hoang dâm, hưởng lạc của ông. Vũ vừa muốn lợi dụng uy quyền danh cọng của Thuấn để mở rộng thế lực của mình, làm suy yếu thế lực của Thuấn, từ đó đạt được mục đích thay thế địa vị quyền lực của Thuấn. Mưu đồ của Vũ rất hiệu quả. Cao Đào là một nhân vật qan trọng của thời đại Thuấn, ông này tuy đã từng bác bỏ luận điệu của Vũ, nhưng cuối cùng vẫn bị Vũ lôi kéo lợi dụng, làm người chủ trì hình phạt. Cuối thời Thuấn, địa vị của Vũ có thể nói là dưới một người, trên muôn người.
禹在行动中已一步步地树立了自己的威信和势力,因而“禹逼舜”的悲剧的发生也就成了社会发展的情理中事。然而,当时传统的民主推举部落首领的势力还是比较强大的。因而禹接替舜的位置至少在表面上还是进行了“禅让”。禹得到广大人民群众的支持,博得众多部落首领的拥护,终于较顺利的取得了最高统治者地位,被拥戴为“夏后氏”,成为诸夏之族最高的君长,确立了王权。
Vũ đã từng bước xây dựng uy tín và thế lực của mình bằng hành động, vì vậy, việc xảy ra bi kịch “Vũ bức Thuấn” đã trở thành việc hợp lý của sự phát triển xã hội. Nhưng thế lực của các thủ lĩnh bộ lạc được đề cử dân chủ theo truyền thống đương thời vẫn còn khá mạnh. Vì vậy, việc Vũ thay thế vị trí của Thuấn ít nhất ngoài mặt vẫn tiến hành lễ “thiện nhượng”(nhường ngôi). Vũ được ủng hộ của đông đảo quần chúng nhân dân và các thủ lĩnh bộ lạc, cuối cùng đã giành được địa vị người thống trị tối cao một cách khá thuận lợi, được suy tôn là “Hạ Hậu thị”, trở thành vị vua tóio cao của dân tộc Hạ, xác lập nên vương quyền.
禹在确立王权的过程中,又继续征伐三苗,战争中掠夺到很多战俘,他们都成了军事首领的奴隶。这种掠夺战争,进一步加强了禹的地位,并促进了奴隶制度的产生。为了巩固王权,禹又沿颖水南下,在淮水中游的雪山,大会夏夷诸部众多邦国或部落的首领,这就是“雪山之会”,古史中所载的“禹合诸侯于整山,执玉吊者万国”说的就是这件事。此时,原来的众多部落首领,到此时大都转化成了世袭贵族,分别成为各个邦国的君长,他们前来参加大会,对禹朝贡,行臣服的礼节,成为王朝统治下的诸侯。这次大会,乃是夏王朝建立的重要步骤。
Trong quá trình xác lập vương quyền, Vũ lại tiếp tục chinh phạt Tam Miêu, cướp được rất nhiều tù binh trong chiến tranh, họ đều trở thành nô lệ của thủ lĩnh quân sự. Chiến tranh chiếm đoạt dạng này đã từng bước củng cố thêm địa vị của Vũ, đồng thời đã thúc đẩy sự ra đời của nô lệ. Để củng cố vương quyền, Vũ lại men theo sông Dĩnh xuống phía Nam, tại Đồ Sơn ở miền trung du sông Hoài, mợ đại hội tập hợp các thủ lĩnh bộ lạc hoặc nhiều bang quốc thuộc các bộ tộc Hạ, Di,, đây chính là “Đồ Sơn chi hội” (Đại hội Đồ Sơn) là sự kiện mà trong sử cổ có ghi chép: “Vũ hợp chư hầu ư Đồ Sơn, chấp ngọc bạch giả vạn quốc.” (Vũ tập hợp chư hầu ở Đồ Sơn, nắm các bộ lạc, các nước có quan hệ). Lúc này rất nhiều thủ lĩnh của bộ Lạc trước đó đa phần đã chuyển thành quý tộc thế tập, lần lượt trở thành quân vương của các bang quốc, họ đến tham gia đại hội triều cống cho Vũ, hành lễ thần phục, trở thành chư hầu dưới sự thống trị của Vương Triều. Lần đại hội này là một bước quan trọng trong sjw nghiêọ xây dựng vương triều nhà Hạ.
按照传统的“禅让”制,禹退位后接替其位置的人也要由部落民主推举而出。然而,禹在位之时,却选择了稍长的老者泉陶为继承人,因为这样的继承人是不会对禹及其儿子 启构成多大威胁的。
Theo chế độ “nhường ngôi” truyền thống, sau khi Vũ thoái vị, người thay thế vị trí của ông cũng phải do bộ lạc đề cử một cách dân chủ. Nhưng khi Vũ còn tại vị, ông lại chọn Cao Đào – người đã tương đối lớn tuổi làm người kế thừa, bởi vì người kế thừa như vậy sẽ không gây uy hiếp lớn cho Vũ và con trai ông là Khải.
果然,泉陶被荐举之后不久即死去,禹又举荐伯益为继承人。禹死后,益重演禅让的过程,“避禹之子于集山之阴”。为什么人们拥戴启而不信服益呢?汉代大史学家司马迁解释说:“及禹崩,虽授益,益之佐禹日浅,天下未洽,故诸侯皆去益而朝启。”这个解释是正确的。所有这些都应当是禹精心安排的结果。禹一方面树立自己和族人的权威,另一方面又通过举荐毫窒之年的泉陶,故意延宿其后继者益开始佐政的时间,造成益“佐禹日浅,天下未治”的事实。这两个方面的努力即为启的继承权位铺平了道路。所以战国时人便认为“禹名传天下于益,其实令启自取之。”
Quả nhiên Cao Đào sau khi được tiến cử không lâu thì chết đi, Vũ lại tiến cử Bá Ích làm người kế thừa. Sau khi Vũ chết, Ích thực hiện lại quá trình nhường ngôi, “Tỵ Vũ chi tử ư Ky Sơn chi âm” ( nhường ngôi cho con của Vũ ở phía bắc Ky Sơn). Vì sao mọi người lại ủng hộ Khải mà không tin phục Ích? Nhà sử học lớn đọi Hán là Tư Mã Thiên giải thích rằng: “Cập Vũ băng, tuy thọ Ích, Ích chi tả Vũ nhật thiển, thiên hạ vi hiệp, cố chư hầu giai khứ, Ích nhi triều Khải.” ( Đến khi Vũ băng hà, tuy truyền ngôi cho Ích, nhưng Ích phò tá cho Vũ chỉ trong thời gian rất ngắn, thiên hạ không thuận cho nên chư hầu đều bỏ Ích mà theo Khải). Giải thích này là chính xác. Tất cả những điều này đều là kết quả của sự xếp đặt tinh vi của Vũ. Vũ một mặt xây dựng uy quyền của mình và người trong tộc, mặt khác lại thông qua việc tiến cử Cao Đào tuổi già sức yếu, cố ý kéo dài thời gian bắt đầu phụ chính của Ích, người kế thừa sau, tạo nên sự thật là Ích “ tá Vũ nhật thiển, thiên hạ vị hiệp” (phò tá Vũ thời gian ngắn, thiên hạ đều không thuận). Sự cố gắng ở hai phương tiện này chính là công cụ lót đường cho sự kế thừa ngôi vị của Khải. Cho nên người thời Chiến Quốc bèn cho rằng: “Vũ danh truyền thiên hạ u Ích, kỳ thực lệnh Khải tự thủ chi.” ( Vũ trên danh nghĩa là gian thiên hạ cho Ích, nhưng thực ra là để cho Khải tự đoạt được thiên hạ).
禹运用自己的手腕与权力,为自己的儿子启铺平了一条通向王权的道路。使启能较顺利地接替了禹部落联盟盟主的位置,随即便建立了中国历史上的第一个王朝—夏朝,启便是中国历史上第一个王。
Vũ đã vận dụng thủ đoạn và quyền lực của mình để lót đường cho con trai mình là Khải hướng đến vương quyền, khiến cho khải có thể thay thế vị trí minh chủ trong liên minh các bộ lạc của Vũ, theo đó đã thành lập nên vương triều đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc – triều Hạ. Khải chính là vị vua đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc.
血雨攻代—腥凤世袭
Mưa máu chiến tranh, gió tanh thế tập:
夏启建立夏王朝的过程,充满着激烈的斗争。因为世袭制的奴隶制国家是一个新生事物,必然遭到传统的旧势力的反对。
Quá trình xây dựng vương triều nhà Hạ của Hạ Khải tràn đầy những cuộc đấu tranh quyết liệt. Bởi vì nhà nước nô lệ theo chế độ thế tập là một sự vật mới mẻ, tất nhiên phải gặp sự phản đối của thế lực truyền thống cũ.
东方惬姓部落的伯益首先起来反对夏启。伯益打败了启的军队,并将启俘获,囚禁起来。不久启又逃出,重新组织队伍,向益反攻。经过艰苦的战斗,最后一次交战时,伯益的部下纷纷向启缴械投降,启把伯益抓来杀掉。
Bá Ích của bộ lạc họ Yển ở phương Đông đứng lên phản đối Hạ Khải đầu tiên. Bá Ích đã đánh bại quân đội của Khải, đồng thời bắt Khải làm tù binh nhốt lại. Không bao lâu, Khải lại chạy trốn ra được, tổ chức lại đội ngũ, phản công lại Ích. Qua quá trình chiến đấu gian khổ, trong lần giao chiến cuối cùng, thuộc hạ của Bá Ích lũ lượt buông vũ khí đầu hàng, bắt Bá Ích lại và giết chết.
反抗的势力不仅来自外部的东夷,也来自夏部落内部。夏族在西方的同姓邦国有雇氏也起兵反对启。有雇氏在今陕西中部、东部一带,是仅次于夏后氏的一个强大的氏族,早在禹的时候,就曾与有雇氏发生过战争。有雇氏的军事力量相当强大,启开始并没有把有雇氏打败,大约经过1年的较量才征服了有雇氏。
Thế lực phản kháng không chỉ đến từ bộ lạc Đông Di bên ngoài mà cũng xảy ra trong chính bộ lạc Hạ. Nước chư hầu cùng họ ở phía Tây của dân tộc Hạ là Hữu Hỗ thị cũng khởi binh chống lại Khải. Hữu Hỗ thị là một thị tộc lớn mạnh, chỉ dưới Hạ Hậu thị, nằm ở một dải miền trung và miền đông Thiểm Tây ngày nay. Ngay từ thời của Vũ đã từng xảy ra chiến tranh với Hữu Hỗ thị. Lực lượng quân sự của Hỗ Hữu thị tương đối lớn mạnh, ban đầu, Khải chưa từng đánh bại Hữu Hỗ thị, phải qua đọ sức khoảng một năm mới chinh phục được Hữu Hỗ thị.
对有雇氏战争的胜利,意味着夏王朝政权的初步稳定和世袭制的初步确立。为了庆贺夏王朝的建立,夏启在钧台大会诸侯,举行宴会,诸侯纷纷前来朝贺。夏王朝的统治得到了诸侯的正式承认。
Thắng lợi của cuộc chiến tranh với Hữu Hỗ thị mang ý nghĩa ổn định bước đầu chính quyền của vương triều nhà Hạ và sự xác lập bước đầu của chế độ thế tập. Để mừng cho sự xây dựng vương triều nhà Hạ, Hạ Khải mở đại hội chư hầu ở Quân Đài, tổ chức yến tiệc, chư hầu lũ lượt kéo đến chúc mừng. Sự thống trị của vương triều nhà Hạ đã được sự thừa nhận chính thức của các chư hầu.
然而,新与旧的斗争在新事物刚刚取得统治地位的时候,旧事物不会马上消失,旧事物总是不愿一次性地退出历史舞台,而总要经过一番反复。启传子太康后,太康天天宴饮游乐,不恤民事,引起人民的极大怨愤。东夷有穷氏的首领后弈,把太康赶下了台。弈做了正式国王后不久,又被他的亲信寒混杀掉,寒混取得王位。太康死后,弟中康立,中康子相又为寒混所攻杀,其子逃奔有虞氏。寒混因频繁用兵,招致民众反对,内部矛盾增长,夏遗臣靡从有高氏收斟灌氏和斟寻氏余众,攻寒淀;少康也纠合一些亲信氏族,最后,灭掉寒淀,恢复了夏王朝,这就是所谓的“少康中兴”。从此,夏朝奴隶制的政权,才逐渐巩固起来。
Nhưng cuộc đấu tranh giữa cũ và mới, vào lúc cái mới vừa giành được địa vị thống trị, cái cũ sẽ không bị tiêu diệt ngay, cái cũ luôn luôn không muốn rút lui hẳn khỏi vũ đại lịch sử, mà thường sẽ có một lần trỗi dậy. Sau khi Khải truyền cho con là Thái Khang, Thái Khang ngày ngày chè chén vui chơi, không lo việc dân, khiến cho nhân dân căm phẫn vô cùng. Thủ lĩnh Hữu Cùng thị ở Đông Di là Hậu Nghệ đã hạ bệ Thái Khang. Sau khi Nghệ làm vua chính thức không lâu, lại bị kẻ thân tín của ông là Hàn Trác giết chết, con trai ông chạy trốn đến Hữu Ngu thị. Hàn Trác do dùng binh quá nhiều, khiến cho dân chúng phản đối, mâu thuẫn nội bộ càng tăng, di thần của nhà Hạ là My theo Hữu Cao thị, thu gom tàn dư của Châm Quán thị và Châm Tuần thị, đánh Hàn Trác, Thiếu Khang cũng tập hợp một số thị tộc thân tín, cuối cùng tiêu diệt Hàn Trác, khôi phục lại vương triều nhà Hạ, đây chính là câu chuyện “Thiếu Khang phục quốc”. Từ đó, chính quyền theo chế độ nô lệ của triều Hạ mới dần dần được củng cố trở lại.
夏启顺应历史发展的趋势,建立了第一个奴隶制王朝,并使世袭制在中国最终确立,在中国历史上有不可磨灭的功绩。世袭制代替了原始民主制和禅让制,是历史的一巨大进步。
Hạ Khải thuận theo xu thế phát triển của lịch sử, đã xây dựng nên vương triều theo chế độ nô lệ đầu tiên, đồng thời khiến cho chế độ thế tập được xác lập cuối cùng ở Trung Quốc, có công lao không thể xóa nhòa trong lịch sử Trung Quốc. Chế độ thế tập đã thay thế cho chế độ nhường ngôi và chế độ dân chủ nguyên thủy, là một bước tiến vĩ đại trong lịch sử.
