中秋节散记 — TẢN MẠN TẾT TRUNG THU

各地习俗

Phong tục các nơi

抛帕招亲

Ném khăn chiêu thân

福建省有些地区，中秋之夜有抛帕招亲的习俗。这夜，于广场中搭一彩台，布置成月宫景状，并设玉兔、桂树等。一些未出嫁的姑娘扮成嫦娥，在欢庆歌舞之后，姑娘们将一些绣着不同花色的手帕向台下抛去。如有观众接得的手帕与“嫦娥”手中的花色相同，即可登台领奖。有些未婚的小伙子在交还手帕时，若受“嫦娥”喜欢，则可以戒指相赠。此后，双方可以交友往来，情投者便喜结良缘。

Một số vùng của tỉnh Phúc Kiến, vào đêm Trung thu có tập tục ném khăn chiêu thân. Đêm đó, họ dựng một sân khấu ở giữa quảng trường, trang trí sân khấu có khung cảnh như ở trên cung trăng, đồng thời bài trí nào là thỏ ngọc, nào là cây quế…. Một số cô gái chưa lập gia đình sẽ hóa trang thành Hằng Nga, sau những vũ khúc chúc mừng, các cô gái sẽ ném những chiếc khăn tay thêu hoa có màu sắc khác nhau xuống dưới sân khấu. Nếu chiếc khăn mà người xem ở dưới nhặt được giống với chiếc khăn trong tay của “Hằng Nga” thì người đó sẽ lên sân khấu nhận quà. Có một số chàng trai chưa lập gia đình, trong khi trả lại chiếc khăn tay, nếu được “Hằng Nga” thích thì đôi bên có thể tặng nhẫn cho nhau. Sau này, đôi bên có thể qua lại với nhau, nếu hợp nhau thì có thể kết mối lương duyên.

乞月照月

Khất nguyệt chiếu nguyệt

旧时东莞有些妇女相信“月老为媒”，凡家中有成年男女而无意中人者，便于中秋夜晚三更时，在月下焚香燃烛，乞求月老为其撮合。相传中秋之夜，静沐月光，可使妇女怀孕。在一些地区，逢中秋月夜，有些久婚不孕的妇女便走出家门，沐浴月光，希望早生贵子，谓之“照月”。

Ngày xưa ở Đông Hoàn có một số phụ nữ rất tin vào chuyện “Nguyệt lão xe duyên”, phàm trong nhà có con trai con gái đã đến tuổi lập gia đình mà vẫn chưa có ý trung nhân, vào canh ba của đêm Trung thu sẽ thắp nhang, đốt nến dưới ánh trăng để cầu xin Nguyệt lão tác hợp cho người đó. Tương truyền rằng trong đêm Trung thu, tắm mình dưới ánh trăng tĩnh lặng, có thể làm người phụ nữ mang thai. Ở một số vùng, cứ vào đêm Trung thu, những người phụ nữ đã kết hôn lâu mà chưa có con sẽ bước ra cửa tắm mình dưới ánh trăng, hy vọng sớm sinh quý tử, tục lệ này gọi là “chiếu nguyệt”.

偷菜求郎

Trộm rau cầu chồng

在台湾，中秋夜有未婚女子“偷菜求郎”之俗。妆饰美丽的女子踏着月光，往别人菜圃中偷摘大葱及蔬菜，偷摘到之后便预示她能遇到如意郎君。因此台湾有“偷着葱，嫁好夫；偷着菜，嫁好婿”之谚语。

Ở Đài Loan có tục các cô gái chưa kết hôn “trộm rau cầu chồng” vào đêm Trung thu. Các cô gái trang điểm thật đẹp nhẹ bước dưới ánh trăng, lẻn vào vườn rau của nhà khác để hái trộm hành và rau, sau khi hái trộm được chính là dự báo cô gái sẽ gặp được lang quân như ý. Vì vậy, Đài Loan có câu ngạn ngữ: “Trộm được hành, lấy chồng tốt; trộm được rau, lấy chồng giỏi”.

窃瓜祈子

Trộm bí cầu con

在湖南的衡阳“中秋晚，有送瓜”一事。凡席丰履厚之家，娶妇数年不育者，则亲友举行送瓜，先数日，于菜园中窃冬瓜一个，须令园主不知，以彩色绘成面目，衣服裹于其上若人形。举年长命好者抱之，“鸣金放炮，送至其家”年长者置冬瓜于床，以被覆之，门中念曰，种瓜得瓜，种豆得豆。受瓜者设盛筵款待之，若再事然。妇得瓜后，即剖食之。俗传此事最验云”。在衡阳，凡是村里结了婚没有生育儿女的人家，只要人缘好，村里都会有人给他们“送子”。

Ở Hoành Dương tỉnh Hồ Nam có câu chuyện “Đêm Trung thu có người tặng bí”. Phàm là nhà có chức có tiền lấy vợ nhiều năm mà không có con thì các bạn bè thân hữu sẽ tổ chức tặng bí. Trước vài ngày, họ sẽ cắt trộm một quả bí đao trong vườn rau, nhất thiết không được để cho chủ vườn biết, sau đó dùng màu vẽ mặt mũi cho quả bí, rồi quấn quần áo lên nó như hình người. Tiếp đó sẽ cử người lớn tuổi tốt số ôm nó, “khua chiêng đốt pháo đưa nó đến nhà người cầu con”, người lớn tuổi đó sẽ đặt quả bí đao lên giường, lấy mền đắp lên, rồi đứng ngay cửa khấn rằng, trồng bí được bí, trồng đậu được đậu. Người được tặng bí sẽ chuẩn bị bữa tiệc thịnh soạn để tiếp đãi họ. Sau khi nhận được bí, người phụ nữ phải ăn nó. Tục truyền rằng câu chuyện này rất “linh nghiệm”. Ở Hoành Dương, bất cứ nhà nào trong thôn kết hôn mà chưa có con, chỉ cần có quan hệ tốt với mọi người thì trong thôn sẽ có người “tặng con” cho họ.

在湖南的其他地区，也有以瓜送子的习俗，与衡阳类似、中秋节晚上，趁主人赏月不在屋时，要好的邻居就秘密地为他送子。送子的人必须是已经有儿女的人。他们先选中村里最恶的一户人家的瓜圆，从园中偷一只大冬瓜，在瓜上画娃娃的面目，再用一节五寸长的小竹管插入冬瓜腹内，顺着竹管往里灌水，直到灌满为止。送子人将冬瓜藏在主人的被窝中，等主人回房睡觉时用手拉被，冬瓜娃娃一动，水便顺着竹管流了出来，就像小孩尿床一样。而丢瓜的人家一早起来便骂，据说，骂得越凶，将来生的娃娃越健壮。如果第二年真的生了儿女，便要儿女拜送子的人 “干爹”、“干妈”。 其他一些地方如贵州，安徽歙县一带等也有这种窃瓜祈子的习俗。

Ở những vùng khác của tỉnh Hồ Nam cũng có tập tục tặng bí cầu con tương tự như ở Hoành Dương. Vào đêm Trung thu, nhân lúc chủ nhà đi ngắm trăng không có ở nhà, người láng giềng tốt bụng sẽ bí mật “tặng con” cho họ. Người tặng con nhất thiết phải là người đã có con cái. Trước tiên, họ sẽ chọn vườn bí của một nhà đáng ghét nhất trong thôn, họ trộm một quả bí đao to trong vườn, rồi vẽ mắt mũi em bé lên quả bí, tiếp đó dùng một ống tre dài 5 tấc cắm sâu vào ruột bí, theo đó đổ nước vào ống tre cho đến khi đầy mới thôi. Người tặng con sẽ mang quả bí giấu trong chăn của chủ nhà, đợi khi chủ nhà trở về phòng ngủ kéo chăn ra, quả bí em bé bị va chạm, nước trong ống tre sẽ chảy ra ngoài giống như em bé đái dầm vậy. Còn người mất bí sáng sớm thức dậy sẽ chửi mắng, nghe nói mắng càng dữ thì đứa bé sau này sinh ra sẽ càng mạnh khỏe. Nếu như năm sau quả thật sinh con thì đứa con này phải nhận người tặng bí là “cha nuôi”, “mẹ nuôi”. Một số địa phương khác như huyện Hấp của tỉnh An Huy, tỉnh Quý Châu cũng có tập tục trộm bí cầu con này.

(Sưu tầm)